Herb i flaga Powiatu

Flaga Powiatu Ostrowieckiego

Faga Powiatu Ostrowieckiego

Herb Powiatu Ostrowieckiego

Herb Powiatu Ostrowieckiego
Wzór herbu i flagi do wykorzystania za zgodą Zarządu Powiatu
Projekt herbu Powiatu Ostrowieckiego, znajdującego się na terenie Województwa Świętokrzyskiego, powstał po konsultacjach z przedstawicielami powiatu, na czele ze Starostą Ostrowieckim Panem Waldemarem Markiem Paluchem i rzecznikiem prasowym Robertem Mikulskim. W tym miejscu należy podkreślić, że tworzenie nowych herbów we współczesnej heraldyce samorządowej wymaga współpracy zleceniodawcy, historyka heraldyka oraz plastyka. Opracowany i opisany projekt spełnia ten warunek. Ustawa z 1998 roku o samorządzie powiatowym dała powiatowi możliwość przyjęcia i posługiwania się własnym herbem i flagą, spowodowała także ponowne zainteresowanie heraldyków herbami ziemskimi i miejskimi, w celu znalezienia właściwego rozwiązania przy opracowywaniu nowych herbów. Sam stworzyłem dla Województwa Świętokrzyskiego taką koncepcję, która jest powoli przyjmowana przez autorów opracowujących herby dla innych województw. Koncepcję tą można określić następująco: herb województwa, powiatu, gminy, gdy chodzi o heraldykę ziemską oraz miasta, gdy chodzi o heraldykę miejską. Trzeba podkreślić, że herb miasta nie może być herbem województwa, powiatu czy gminy. Województwo składa się z kilkunastu powiatów, powiat z kilku czy kilkunastu gmin, gmina z kilku czy kilkunastu sołectw. Przed przystąpieniem do opisania projektu herbu dla powiatu ostrowieckiego, chciałbym zaznaczyć, że jest to kolejny herb powiatu, wchodzącego w skład Województwa Świętokrzyskiego, stworzony według wspólnej koncepcji heraldycznej dla wszystkich powiatów tegoż województwa. Moja propozycja idzie w tym kierunku, żeby w herbie powiatu znalazł się najbardziej charakterystyczny element herbu Województwa Świętokrzyskiego, mojego autorstwa. Takie przedstawienie ikonograficzne herbu wskazuje jednoznacznie na przynależność powiatu do Województwa Świętokrzyskiego. W przypadku herbów powiatów Województwa Świętokrzyskiego wspólnym elementem stał się herb benedyktynów łysogórskich ze Świętego Krzyża, tj. podwójny złoty krzyż w błękitnym polu. Zajął on w herbie Województwa pierwsze, najważniejsze pole heraldyczne i reprezentuje województwo zarówno poprzez jego tradycję jak i nazwę (Świętokrzyskie). Można powiedzieć, że został „wspólnym mianownikiem” dla wszystkich herbów powiatowych województwa, wyraźnie wskazującym na ciągłość historyczną i terytorialną całego regionu. Dlatego projekt herbu dla Powiatu Ostrowieckiego nawiązuje do tej koncepcji w szczególny sposób, ponieważ Ostrowiec Świętokrzyski, stolica Powiatu jest na terenie województwa jedynym miastem nawiązującym do nazwy województwa. Stąd herb powiatu jest herbem mówiącym i nawiązuje do nazwy powiatu. Herb Powiatu Ostrowieckiego składa się z zaokrąglonej od podstawy renesansowej tarczy podzielonej w słup, na której w polu prawym heraldycznym (lewym od strony patrzącego) czerwonym znajduje się od głowicy złota strzała wyprowadzona w górę na złotym półpierścieniu a od podstawy złoty księżyc rogami do góry, a nad nim złota sześciopromienna gwiazda – czyli godło oparte na wizerunku herbu własnego Ostrogskich stanowiącego połączenie dwóch herbów rycerskich: Ogończyk i Leliwa; w polu lewym heraldycznym (prawym od strony patrzącego) błękitnym znajduje się podwójny, złoty krzyż, z krótszym górnym ramieniem. Motywy wizerunku herbu książąt Ostrogskich zostały połączone, zgodnie z przedstawioną wyżej koncepcją heraldyki samorządowej, z herbem benedyktynów łysogórskich, reprezentującym Województwo Świętokrzyskie, czyli podwójnym krzyżem patriarchalnym pochodzącym z Bizancjum.

OSTROGSCY – JANUSZ OSTROGSKI

Na temat pochodzenia książąt Ostrogskich, pojawiały się różne hipotezy. Przypisywano im pochodzenie od zwykłych kniaziów wołyńskich, Rurykowiczów pińsko – turowskich, czy książąt halicko – włodzimierskich. Za tą ostatnią hipotezą przemawia również tradycja, która funkcjonowała wśród członków tej rodziny. Pierwszym, potwierdzonym w źródłach przedstawicielem rodu był Daniel (Daniło) Ostrogski, żyjący na Wołyniu w połowie XIV wieku. Siedzibę rodową, od której rodzina przyjęła nazwisko, miał otrzymać z rąk księcia Lubarta Giedyminowicza, który rządził na Wołyniu w latach 1342 – 1384. Natomiast w listopadzie 1386 roku jego syn Fedor Ostrogski otrzymał zamek i miasto Ostróg z rąk króla Władysława Jagiełły w dziedziczne władanie. W 1393 roku potwierdziła Fedorowi królowa Jadwiga, a w 1396 roku książę Witold. Dziedzicem Fedora Ostrogskiego i jego żony Agafii z Czuryłów został ich syn Wasyl, namiestnik turowski, bliski współpracownik wielkiego księcia, a później króla Kazimierza Jagiellończyka. Rozbudował swoje dobra, budując między innymi zamki w Dubnie, Zasławiu i Ostrogu. Jego dwaj synowie podzielili się majątkiem, dając początek dwóm liniom rodu: pierwszy Iwan, właściwym książętom Ostrogskim, natomiast Jurij – Zasławskim. Kniaź Iwan z żony Iwanówny Bielskiej pozostawił synów: Michała i Konstantego, którzy do 1494 roku wspólnie zarządzali majątkiem ojca oraz córkę wydaną za Andrzeja Aleksandrowicza Koszyrskiego. Michał zmarł bezpotomnie na przełomie 1500/1501 roku jako starosta łucki i marszałek ziemi wołyńskiej. Drugi z braci, Konstanty (ok. 1460 – 1530) hetman litewski, wsławiony wieloma zwycięstwami, w tym bitwą z Moskwą „pod Orszą” w 1514 roku, już od współczesnych otrzymał przezwisko Scypiona Ruskiego, które zostało umieszczone na jego nagrobku w Ławrze Pieczerskiej w Kijowie. Dzięki poparciu króla Zygmunta I Starego zgromadził olbrzymi majątek i wiele godności, miedzy innymi w 1511 roku kasztelana wileńskiego, zastrzeżony dla katolików (Ostrogski wyznawał prawosławie), czy w 1522 roku wojewody trockiego. W tym samym roku otrzymał od króla bardzo ważne wyróżnienie: przywilej króla dla kniazia i jego potomków, pieczętowanie się czerwonym woskiem. W tym miejscu należy zaznaczyć, że mogło ono mieć wpływ na barwę pola tarczy w herbie członków rodziny. Na wszystkich zachowanych barwnych wizerunkach z herbem własnym Ostrogskich, jest ona czerwone. Książę Konstanty Ostrogski był dwukrotnie żonaty: z Tatianą Holszańską oraz z Aleksandrą księżną słucką. Obie żony wniosły mu posag. Z pierwszego małżeństwa miał syna Ilię (+1539) – Eliasza. Z drugiego córkę Zofię i syna Wasyla (Konstantego Wasyla +1608). W 1538 roku poślubił Ilia w Krakowie Beatę, przybraną córkę Andrzeja Kościeleckiego herbu Ogończyk, podskarbiego koronnego, a rzeczywistą córkę króla Zygmunta I Starego i Katarzyny Teleniczanki. Ilia zmarł w 1539 roku w wyniku nieszczęśliwego pojedynku z królewiczem Zygmuntem Augustem i nie doczekał się narodzin córki Elżbiety (Halszki z Ostroga). Jego brat Wasyl – Konstanty do 1543 roku używał imienia Wasyla, a później Konstantego, poślubił w 1554 roku Zofię z Tarnowa (+1571), dziedziczkę Tarnopola, córkę kasztelana krakowskiego i hetmana Jana Amora Tarnowskiego herbu Leliwa. Po bezdzietnej śmierci jej brata Jana – Krzysztofa, cały majątek ojca dosta się jej w spadku. Kniaź Konstanty Wasyl Ostrogski w 1551 roku został marszałkiem ziemi wołyńskiej i starostą włodzimierskim, a w 1559 roku wojewodą kijowskim. Z żony Zofii Tarnowskiej pozostawił trzech synów: Janusza, Konstantego i Aleksandra oraz dwie córki: Elżbietę, żonę Jana Kiszki i Katarzynę, żonę Krzysztofa Radziwiłła. Kniaź Konstanty w 1580 roku krajczy litewski i starosta włodzimierski, w 1588 roku podczaszy litewski, umarł bezdzietnie w tym samym roku. Książę Aleksander Ostrogski , trzeci z kolei syn kniazia Konstantego – Wasyla , wojewody kijowskiego, umarł w 1603 roku. Z żony Anny Kostczanki pozostawił pięciu synów: Aleksandra, Janusza, Konstantego, Krzysztofa i Bazylego, którzy zmarli bezpotomnie w młodym wieku i trzy córki: Zofię, Katarzynę i Annę. Drugi z synów Konstantego – Wasyla (+1608) książę Janusz Konstantynowicz Ostrogski, w roku 1587 był wojewodą wołyńskim, z w 1593 roku kasztelanem krakowskim i starostą białocerkiewskim; zaś w 1596 roku starostą czerkaskim, kaniowskim i bohusławskim; zaś w roku 1605 włodzimierskim oraz w 1615 roku perejesławskim. Przeżył swoich braci i synowców i jako ostatni przedstawiciel swojego rodu zmarł w 1620 roku. Książę Janusz Ostrogski utworzył ordynację ze swych olbrzymich dóbr i w 1609 roku wyjednał konstytucję sejmową, która orzeka: „że dla starożytnych i zacnych zasług Janusza Księcia Ostrogskiego i za pozwoleniem posłów ziemskich, tak koronnych, jako też i w.ks. litewskiego dozwala mu się … uczynić ordynacyę in futurum w dobrach swoich”. W myśl tej konstytucji podał książę Janusz po śmierci swego syna Jana – Włodzimierza w 1618 roku do lubelskich akt trybunalskich projekt ordynacji. Po śmierci jego syna ordynatem został ustanowiony Franciszek Zasławski, syn księcia Aleksandra z Ostroga Zasławskiego i Eufrozyny z Ostrogskich, kasztelanki krakowskiej, córki twórcy ordynacji i węgierki Zuzanny Seredzianki (Seredi). W razie jego bezdzietnej śmierci ordynacja miała przejść na jego braci: Karola i Dominika. Linia ta wygasła bezpotomnie w roku 1673 (ks. Aleksander Zasławski, syn Eufrozyny). Umierając w roku 1620, książę Janusz Ostrogski pozostawił olbrzymi majątek, m.in. 80 miast i miasteczek, 2760 wsi, 900 000 złotych w gotówce, w stołach, srebrach, klejnotach, 600 000 czerwonych złotych a w skarbcu 700 000.

HERB WŁASNY OSTROGSKICH – BAKLAY

Tradycję herbu własnego Ostrogskich opisał w swej pracy K. Niesiecki, a jej ikonograficzne przedstawienie widzimy wydrukowane w Biblii ostrogskiej. Według K. Niesieckiego pierwszym (najstarszym) herbem Ostrogskich był Św. Jerzy przebijający smoka. Dopiero hetman litewski Konstanty, kiedy powrócił na Litwę w roku 1507 z niewoli moskiewskiej, do której dostał się w wyniku przegranej, w dniu 14 lipca 1500 roku, bitwy pod Wiedorszą, miał zmienić herb na kopię ze złamanym kołem, z później nawiązując do Ogończyka i Leliwy na wspólnym polu tarczy. Pierwszy od góry, od głowicy drugi od podstawy. Według K. Niesieckiego miał to uczynić na pamiątkę swoich synów: Ilii (Eliasza +1593), którego żoną byłą Beata Kościelecka herbu Ogończyk oraz Konstantyna – Wasyla (+ 1608), ożenionego z Zofią Tarnowską herbu Leliwa. W Biblii ostrogskiej widzimy wszystkie te herby na czteropolowej tarczy oraz w drugim polu heraldyczną Pogoń Litewską, ponieważ żona Konstantego- hetmana była księżną słucką z książąt litewskich. Zachowany materiał ikonograficzny nie pozwala wykluczyć, że stylizacja herbu własnego Ostrogskich nastąpiła w wyniku małżeństw obu synów Konstantego -hetmana, dokonana już przez synów po śmierci ojca. Sam wizerunek herbu hetmana litewskiego Konstantego różnił się od herbu używanego przez jego synów. Widzimy go na chorągwi hetmana na obrazie „Bitwa pod Orszą w 1514 r.”, który został namalowany około 1530 roku. Obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie (ekspozycja stała). Na obrazie widzimy hetmana, który kieruje manewrem a obok niego jego chorągiew, której płat jest czerwony. Jak wcześniej o tym pisałem jej barwa może być wynikiem przywileju króla z 1522 roku, nadająca hetmanowi i jego potomkom prawo posługiwania się przy pieczętowaniu czerwonym woskiem (obraz namalowany około 1530 roku). Na jej płacie widzimy godło barwy złotej, o następującym kształcie: od spodu wyobrażenie półksiężyca, którego końce zostały zakończone prostokątnymi ocelami a nad nim sześciopromienna gwiazda; powyżej niej dwa takie same półksiężyce – jeden nad drugim, końcami skierowane na dół, również zakończone prostokątnymi ocelami i połączone pionową belką. W prawym górny rogu obrazu od patrzącego, widzimy drugą chorągiew Ostrogskich – Zasławskich?, różniącą się od chorągwi hetmana tym, że na czerwonym płacie godło jest następujące: złoty półksiężyc końcami do góry, z ocelami, nad nim złota sześciopromienna gwiazda, powyżej której półksiężyc złoty z ocelami a z niego, głownią w dół, wychodzi połowa miecza (krzyża) złotego. Według mnie różnica może wskazywać na pierwotną wersję herbu Zasławskich. Szczególnie godło z chorągwi hetmana łatwo przekształcić w herb Ogończyk i Leliwa. F. Piekosiński dopatrywał się w tym herbie herbu własnego Ostrogskich, zbudowanego z trzech run skandynawskich: madr, tyr i hagl. Nie zatrzymując się nad hipotezą F. Piekosińskiego jeszcze raz należy stwierdzić, że herb hetmana Konstantego Ostrogskiego nadawał się dobrze do przekształcenia go w herby Ogończyk i Leliwa przez jego synów, do czego miały się przyczynić ich małżeństwa. W przypadku dwóch półksiężyców (pierścieni z ocelami) wystarczyło zrezygnować z oceli a górny półksiężyc przetworzyć na grot strzały, żeby otrzymać herb Ogończyk; z Leliwą jeszcze prościej – wystarczyło zrezygnować z oceli. W sytuacji, w której obaj synowie Konstantego związali się z rodami polskimi i z dworem królewskim Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta, takie przekształcenie herbu ich ojca wydaje się wielce prawdopodobne. Nie był to proces łatwy. Świadczą o tym między innymi zachowane pieczecie młodszego syna hetmana, Konstantego – Wasyla z lat 1567 – 1569. Posługiwał się on co najmniej trzema pieczęciami: dwiema sygnetowymi o wymiarach 11/13 mm i 12/16 mm oraz dużą owalną pieczęcią o średnicy 30 mm. Pierwsza z nich została przywieszona do dokumentu z 1 lipca 1569 roku, w którym panowie rady i posłowie ziemscy Korony Polskiej odnawiają unię z wielkim Księstwem Litewskim. Na tarczy znajduje się herb Ostrogskich (Ogończyk i Leliwa), natomiast w klejnocie został powtórzony Ogończyk. Druga została przywieszona do dokumentu z 9 listopada 1567 roku, w którym stany litewskie zawiadamiają sejm polski, że odpowiedź na jego propozycje dali posłom przez sejm polski do nich przysłanym. Jest to ośmioboczne pieczęć, na której widzimy herb Ostrogskich (Ogończyk i Leliwa). Trzecia została przywieszona do dwóch dokumentów wystawionych w Tarnowie; 27 kwietnia 1567 roku i 10 lipca 1568 roku, z hełmem i labrami, na której Ogończyk i Leliwa. Obie wspaniale wykonane, mogą wskazywać, że ich autorem mógł być Jan Maria Padowano, przebywający w tym czasie w Tarnowie. Następne pokolenie, synowie Konstantego – Wasyla: Aleksander i Janusz, używają na tarczy w czerwonym polu złotego Ogończyka i złotą Leliwę, o czym świadczą namalowane na ich obrazach herby. Między innymi portret księcia Aleksandra Ostrogskiego (kopia – wymiary:102,5 x 77 cm) w Państwowym Historyczno – Kulturalnym Skansenie w Ostrogu czy portret księcia Janusza Ostrogskiego (kopie namalowane przez Leszka Pindelskiego na początku XX wieku z oryginału w Ławrze Peczerskiej w Kijowie), znajdujące się na ekspozycji stałej na zamku w Dębnie pod Tarnowem i w Muzeum w Ostrowcu Świętokrzyskim. Herb własny Ostrogskich Ogończyk i Leliwa) widzimy też na pieczęci księcia Janusza Ostrogskiego z 1604 roku. Na pieczęci o średnicy 30 mm ornamenty zewnętrzne oraz klejnot – pięć piór strusich. Według mnie to książę Janusz Ostrogski nazwał swój własny herb Baklay, którego nazwa występuje w przywileju nobilitacji, wystawionej w Warszawie 12 kwietnia 1590 roku dla sekretarza księcia, Jana Wiśniewskiego. Nazwę herbu rozumiem jako połączenie dwóch łacińskich wyrazów: „baca” – perła i „laius” – biały (bez połysku); „Biała perła (bez połysku)”, będąca szczególnym rodzajem barwy godła herbu, czyli białym złotem. Dlatego w herbie Powiatu Ostrowieckiego wykorzystano motywy własnego herbu księcia Janusza Ostrogskiego. Wykorzystany wzór ikonograficzny herbu własnego Ostrogskich, przy opracowywaniu herbu dla Powiatu Ostrowieckiego, został wykorzystany z pracy Kaspra Niesieckiego „Korona polska przy złotey wolności starożytnymi rycerstwa polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego kleynotami ozdobiona”, t. 3, Lwów 1740, s. 509, ponieważ ze znanych wizerunków tego herbu, jest to drzeworyt dobrze wykonany graficznie, który stanowi podstawę przy tworzeniu herbu własnego Ostrogskich wykorzystanym w nowym herbie dla Powiatu Ostrowieckiego.

PODWÓJNY KRZYŻ PATRIARCHALNY

Niezależnie od określeń heraldycznych nosi też nazwę „Krzyża arcybiskupiego”, „krzyża jerozolimskiego” i jest nierozłącznie związany z kultem i symboliką relikwii Drzewa Krzyż Świętego. Ksiądz M. Nowodworski nazywa go też karawaką od miasta Caravaca w prowincji Murcja, położonej w Hiszpanii. Różnym od niego krzyżem jest lotaryński, którego zewnętrzne ramię, czyli górne, jest dłuższe od ramienia wewnętrzego. Do Europy „krzyż patrialchalny” dotarł z Bizancjum w formie relikwiarzy, tak zwanych staurotek, których większa ilość powstała w Konstantynopolu za panowania cesarza Manuela I Komnena (1143 – 1180). Do Polski stauroteki dotarły z Rusi i Węgier. Interesujący nas relikwiarz przywiózł do Polski (Krakowa) król Węgier Stefan V w roku 1270, gdzie posłużył do umocnienia układu zawartego z księciem polskim Bolesławem Wstydliwym, synem Leszka Białego. W latach 1306 – 1308 został przekazany benedyktynom łysogórskim przez księcia Władysława Łokietka. Od tego momentu rozpoczyna się w Polsce kult Drzewa Krzyża Świętego. Wzór ikonograficzny podwójnego krzyża został ustalony o zachowany relikwiarz koronacyjny królów polskich Drzewa Krzyża Świętego. Ten przypisywany również cesarzowi Manuelowi I Komnenowi relikwiarz, do Polski dotarł z Rusi po 1340 roku, przywieziony razem ze skarbcem książąt ruskich przez króla Kazimierza Wielkiego po zajęciu Lwowa. Po abdykacji w 1668 roku król Jan Kazimierz wywiózł go do Francji , gdzie szczęśliwie ocalał do dnia dzisiejszego. W 1992 roku kustosze Muzeum Luwru, D. Gaborit – Chopin i J. Durand dokonali szczegółowej autopsji tej relikwii, ustalając i podając ścisłe wymiary znajdującego się w środku krzyża, które posłużyły do stworzenia wzoru ikonograficznego podwójnego Krzyża patriarchalnego, występującego w herbie Województwa Świętokrzyskiego, jako jego godło mówiące, umieszczone w pierwszym, najważniejszym polu heraldycznym, jak również w tym samym kształcie w herbie Powiatu Ostrowieckiego. W związku z uwagami Komisji Heraldycznej przy MSWiA na temat wielkości (rozmiarów) krzyża w herbie Województwa Świętokrzyskiego i jego powiatów należy podkreślić, że został on w całości przyjęty i zatwierdzony 13 marca 2000 roku przez Radę Sejmiku Samorządowego Województwa Świętokrzyskiego, na trzy miesiące przed nadejściem opinii z Komisji Heraldycznej z dnia 14 czerwca 2000 roku, która popiera występowanie krzyża w herbach powiatów. Dlatego sprawa wielkości podwójnego krzyża patrialchalnego i jego kształtu ikonograficznego została zamknięta decyzją Rady Sejmiku Świętokrzyskiego. Procedura zatwierdzania herbu Województwa Świętokrzyskiego rozpoczęła się w styczniu 1999 roku, kiedy wszystkie dokumenty zostały wysłane do Zespołu Konsultacyjnego Herbu Kapituły Samorządowej przy MSWiA, która do czasu powstania Komisji Heraldycznej w lutym 2000 roku opiniowała i zatwierdzała nadesłane projekty herbów. W przypadku Województwa Świętokrzyskiego przekroczyła ona ustawowe trzy miesiące, nadsyłając na ręce Marszałka Województwa Świętokrzyskiego pismo w sprawie herbu dopiero 8 sierpnia 1999 roku. Po udzielonej i wysłanej na ręce Ministra MSWiA, jesienią 1999 roku, swojej odpowiedzi i opinii Sejmik wiosną, tj. 13 marca 2000 roku zatwierdził i przyjął herb Województwa Świętokrzyskiego. Radni sejmiku nie wyrazili zgody na wprowadzenie do herbu żadnych zmian, ponieważ przed jego zatwierdzeniem był on wielokrotnie konsultowany, również pod względem ikonograficznym. Radni sejmiku uznając fakt sięgnięcia do źródła, tj. do wymiarów krzyża z relikwiarza, wybrali ten właśnie ikonograficzny wzór krzyża z wielu przedstawionych propozycji.. Podobna procedura ma miejsce przy wyborze herbów i ich graficznych wzorów w powiatach, w tym przedstawia się wielkość krzyża i jego położenie, na tarczy czwórdzielnej, w słup, pas, czy tylko na samej tarczy. Zobacz herb Powiatu Ostrowieckiego. Trzeba podkreślić, że od Średniowiecza do dnia dzisiejszego nie spotykamy wspólnych graficznych wzorów tych samych herbów, a tylko próbę ich unifikacji, jak w pracy Bartosza Paprockiego czy Józefa Szymańskiego. Najlepiej to widać w pierwszej monografii herbu, napisanej przez dr J. Pielasa pt. „Dzieje herbu Dębno”, której recenzentem był profesor S.K. Kuczyński. Na ponad 130 wizerunków tego herbu, zebranych przez autora od Średniowiecza aż do XX wieku włącznie, nie ma ani jednego ikonograficznego wzoru wspólnego dla herbu Dębno. Podobnie jest z innymi herbami, z podwójnym krzyżem benedyktynów łysogórskich włącznie.

Reasumując:

Herb Powiatu Ostrowieckiego składa się z zaokrąglonej od podstawy renesansowej tarczy podzielonej w słup, na której w polu prawym heraldycznym (lewym od strony patrzącego) czerwonym znajduje się od głowicy złota strzała wyprowadzona w górę na złotym półpierścieniu a od podstawy złoty księżyc rogami do góry, a nad nim złota sześciopromienna gwiazda – czyli godło oparte na wizerunku herbu własnego Ostrogskich stanowiącego połączenie dwóch herbów rycerskich: Ogończyk i Leliwa; w polu lewym heraldycznym (prawym od strony patrzącego) błękitnym znajduje się podwójny, złoty krzyż, z krótszym górnym ramieniem. Herb ten jest zbudowany według najlepszych zasad heraldyki. Pod względem łączenia barw i ich symboliki, nawiązuje do tworzenia herbów w średniowieczu. Według Katalogu Sicillusa (około 1450 roku) „Le blason des couleurs en armes” podaję symbolikę kolorów występujących w herbie Powiatu Ostrowieckiego. Barwa błękitna symbolizuje: wierność, skromność, oddanie; czerwona symbolizuje: zwycięstwo, panowanie, waleczność. Natomiast złota symbolizuje: świetność, doskonałość, mądrość, szacunek i wybitność.

PROJEKT FLAGI POWIATU OSTROWIECKIEGO OPRACOWANE PRZEZ DR JERZEGO MICHTĘ

Flaga Powiatu Ostrowieckiego jest tautologiczna, będąca odwzorowaniem samego herbu. Patrząc na płat flagi podzielony w słup, widzimy w polu prawym heraldycznym (lewym od strony patrzącego) czerwonym od głowicy złotą strzałę wyprowadzoną w górę na złotym półpierścieniu a od podstawy złoty księżyc rogami do góry, a nad nim złotą sześciopromienną gwiazdę – czyli godło oparte na wizerunku herbu własnego Ostrogskich stanowiącego połączenie dwóch herbów rycerskich: Ogończyk i Leliwa; zaś w polu lewym heraldycznym (prawym od strony patrzącego) błękitnym znajduje się podwójny, złoty krzyż, z krótszym górnym ramieniem

Literatura:

* R. Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej. Województwo wołyńskie, t.5, Wrocław – Warszawa – Kraków 1994.
* Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Metryka Koronna, księga 133, f. 510 – 512.
* Akta unii Polski z Litwą 1385 – 1791, wyd. S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków 1932, nr 94, nr 148, s.112, s. 332.
* Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, rkps. sygn. nr 318.
* A. Boniecki, Poczet rodów w Wielkim Xięstwie Litewskim w XV i XVI wieku, Warszawa 1883, s. 229 – 239.
* W. R. Brociek, Herb miasta Ostrowca Świętokrzyskiego, Ostrowiec Świętokrzyski 1986.
* 400 lat Ostrowca Świętokrzyskiego 1597 – 1997. Materiały z konferencji naukowej 18 listopada 1994r., Ostrowiec Świętokrzyski 1994.
* S. Herbst, M. Walicki, Obraz bitwy pod Orszą (w:) Rozprawy komisji Historii Kultury i Sztuki, t. 1:1949.
* Godło i barwa Polski samorządowej, Warszawa 1998.
* S. Kardaszewicz, Dzieje dawniejsze miasta Ostroga, Warszawa 1913, s. 9 – 63, s. 216 – 238 (ordynacja ostrogska).
* T. Kempa, Konstanty Wasyl Ostrogski (ok. 1524/1525 – 1608). Wojewoda kijowski i marszałek ziemi wołyńskiej, Toruń 1997.
* K. Lewicki, Książęta Ostrogscy w służbie Rzeczypospolitej, „Rocznik Wołyński”, t. 7: 1938, s. 1 – 67.
* Materiały do badań heraldycznych dotyczących miast regionu sandomiersko – kieleckiego XIII – XX wieku, opracował K. Głowacki, Kielce 2002 (mps).
* Materiały słownika historyczno – geograficznego województwa krakwskiego i sandomierskiego w średniowieczu, Kraków, ul. Sławkowska 17.
* J. Michta, Heraldyka samorządowa województwa świętokrzyskiego i jej symbolika, Kielce 2000.
* J. Moniewski, Kartki z przeszłości Ostrowca i jego okolic, „Studia Kieleckie”, 1/53: 1987, s. 29 – 43.
* Muzeum Okręgowe w Tarnowie, dok. pap. sygn. MTH/112; dok. perg. sygn. MTH/23
* K. Niesielski, Herbarz Polski, t.7, Lipsk 1841, s. 175 – 194.
* „Obraz bitwy pod Orszą” (ok. 1530r.), (w:) Muzeum Narodowe w Warszawie, Al. Jerozolimskie 3; ekspozycja stała.
* Ostrowiec Świętokrzyski. Monografia historyczna miasta, Ostrowiec Świętokrzyski 1997, s. 47 – 79.
* B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1584.
* Papiery Janiny Ruszczyc, (w:) Muzeum narodowe w Warszawie, Al. Jerozolimskie 3.
* F. Piekosiński, Heraldyka polska wieków średnich, Kraków 1899.
* Polski słownik biograficzny, t. 24, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1979, s. 478 – 497 (Ostrogscy).
* J. Szymański, Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993.
* J. Wiśniewski, Dekanat opatowski, Radom 1907.
* T. Żychliński, Złota księga szlachty polskiej, t. 9, Poznań 1887, s. 277 – 293 (Zasławscy i Ostrogscy herbu własnego)

dr Jerzy Michta